نحوه تایید اعتبارنامه نمایندگان در مجلس

نمایندگان منتخب مجلس در اولین روز آغاز رسمی فعالیت خود، به‌صورت قرعه‌کشی در ۱۵ شعبه برای بررسی اعتبارنامه‌هایشان تقسیم می‌شوند و این شعب وارد بررسی اعتبارنامه‌های منتخبان شده تا در جلسات علنی گزارش خود را به مجلس ارائه کنند.

نمایندگان پس از شروع به کار در مجلس و تعیین شعب مجلس، اعتبار نامه‌ها در شعب، مورد بررسی و نهایتا مورد تایید یا رد شعبه‌های بررسی کننده قرار می‌گیرد. بعد از تایید اعتبارنامه نماینده منتخب، عملا نماینده محسوب می شود و دوره نمایندگی خود را به مدت چهار سال آغاز می‌کند.

طبق قانون، هر نماینده که به مجلس راه می‌یابد، باید اعتبار نامه او از طرف مجلس شورای اسلامی تایید و تصویب شود. در صورتی که اعتبار نامه نماینده‌ای تصویب نشود، اعتبارنامه وی در کمیسیون آیین نامه داخلی بررسی می شود.

اجرای مصوبات مجلس در این موارد، مستلزم تایید شورای نگهبان است؛ یعنی لغو اعتبارنامه نمایندگان پس از تصویب در مجلس باید به تایید شورای نگهبان برسد.

اعتبارنامه نمایندگی چگونه بررسی می شود؟

برپایه طرح نظارت بر نمایندگان که اخیرا در مجلس به تصویب رسید در صورت تخلف در دوره نمایندگی حداکثر برخورد با نمایندگان خاطی در مجلس، لغو اعتبارنامه وی خواهد بود.

برای اجرای محرومیت نمایندگان از شرکت در نشست‌های مجلس و کمیسیون‌ها و لغو اعتبارنامه‌های آنها، باید در جلسه رسمی غیر علنی پیش از رای گیری در این زمینه، نخست گزارش هیات نظارت خوانده شود و سپس نماینده متخلف که می‌تواند نیمی از وقت خود را به یکی از نمایندگان بدهد به مدت نیم ساعت دفاعیات را مطرح کند.

هر شعبه براى تسریع در کار می‌تواند یک یا چند شعبه فرعى تعیین کند که اعضاى آن با قید قرعه از بین منتخبین آن شعبه تعیین می ‏شوند، ولى رسیدگى نهایى در شعبه اصلى به عمل می‌آید و گزارش آن توسط سخنگوی شعبه طبق دستور جلسه به مجلس داده خواهد شد.

- هیأت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه‏ هاى ارجاعى به شعب را تکثیر و  در اختیار نمایندگان قرار دهد.


- درصورت عدم حضور معترضین در شعبه، حق طرح اعتراض در جلسه علنى را نخواهند داشت مگر آنکه عدم حضور آنان به تشخیص هیأت رئیسه با عذر موجه باشد و در صورتى که شعبه در موعد مقرر از معترضین دعوت به عمل نیاورد،  آنان می ‏توانند در جلسه علنى اعتراض کنند.

- گزارش هریک از شعب درباره تأیید یا رد اعتبارنامه‏‌ها بدون ذکر دلیل در مجلس قرائت می‌شود. درصورتى که گزارش شعبه مبنى ‏بر رد اعتبارنامه باشد و یا اینکه معترضین بر اعتراض خود باقى باشند، اعتبارنامه به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهد شد. درغیراین صورت اعتبارنامه مصوب تلقى گردیده و رئیس مجلس تصویب آن را اعلام مى ‏نماید.

- کمیسیون تحقیق ظرف حداکثر پانزده روز به دلائل و توضیحات کتبى شعب و معترضین (که باید ظرف پنج روز از تاریخ ارجاع اعتبارنامه به کمیسیون، به آن کمیسیون فرستاده باشند) رسیدگى می‌کند و پس از استماع و بررسى توضیحات شفاهى معترضین و مدافعات کتبى یا حضورى نماینده مورد اعتراض، نظر خود را به مجلس ارسال میدارد.

- درصورت عدم حضور عمدى نماینده مورد اعتراض در کمیسیون و یا عدم ارسال مدافعات‏ کتبى کمیسیون مى‌تواند بدون استماع مدافعات وى نظر خود را به مجلس ارسال دارد.

- درصورتى که نماینده یا نمایندگان معترض به دلائل موجه در جلسه حضور نداشته باشند مى ‏توانند بااطلاع قبلى هیأت رئیسه، دلائل اعتراض خود را کتباً به نماینده دیگرى تحویل تا توسط او در مجلس قرائت گردد.

- اگر کمیسیون تحقیق ظرف پانزده روز نظر خود را به مجلس اعلام نکرد، نماینده ‏اى که اعتبارنامه‏ اش مورد اعتراض واقع گردیده، مى‏ تواند طرح اعتبارنامه خود را همراه با ارائه دلایل عدم گزارش کمیسیون تحقیق، از مجلس درخواست نماید.

- هیأت رئیسه موظف است در اولین فرصت این درخواست را در مجلس مطرح نماید. پس از استماع توضیح کمیسیون، مجلس در این مورد تصمیم مى‏ گیرد. در صورت موجه بودن علت تاخیر، مجلس مى ‏تواند مهلت را تا پانزده روز دیگر تمدید نماید.

در غیراین صورت، اعتبارنامه در جلسه بعد مجلس مطرح مى ‏گردد و نماینده معترض و در صورت نبودن معترض سخنگوی شعبه مربوطه دلائل عدم تأیید صحت اعتبارنامه از طرف شعبه را در جلسه بیان مى‏ کند. پس از دفاع نماینده صاحب اعتبارنامه، مجلس وارد رأى‏ گیرى مى‏ شود.

- نمایندگانى که هنوز اعتبارنامه آنان به تصویب نرسیده حق دادن رأى به جز در مورد اعتبارنامه نمایندگان و همچنین حق حضور در شعبه یا کمیسیون تحقیق، هنگام رسیدگى به اعتبارنامه خود را ندارند. درصورتى که از طرف شعبه یا کمیسیون یا با تقاضاى خود براى اداى توضیحات دعوت شوند، حق رأى نخواهندداشت ولى حق اظهارنظر دارند.

بررسی و تصویب اعتبارنامه ‌نامزد انتخاباتی

نمایندگان مجلس بعد از تایید اعتبارنامه‌ آنها در مجلس به صورت رسمی نماینده مردم در مجلس تلقی شده و پس از آنکه اعتبارنامه دو سوم نمایندگان به تصویب برسد مجلس به صورت رسمی دستور کار خود را آغاز خواهد کرد.

به موجب آیین نامه داخلی مجلس هیأت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه‌های ارجاعی به شعب را تکثیر و دراختیار نمایندگان قرار دهد.

درصورتی که گزارش شعبه مبنی‌ بر رد ‌اعتبارنامه باشد و یا اینکه معترضین بر اعتراض خود باقی باشند، اعتبارنامه به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهد شد. ‌درغیراین صورت اعتبارنامه مصوب تلقی شده و رئیس مجلس تصویب آن را اعلام می‌کند.

طبق آیین نامه داخلی مجلس چنانچه اعتبارنامه نماینده‌ای از طرف شعبه یا نماینده‌ای مورد اعتراض قرارگرفته و به کمیسیون تحقیق احاله شده باشد نظر کمیسیون‌مذکور در مجلس قرائت می‌شود. اگر گزارش کمیسیون تحقیق مبنی بر رد اعتبارنامه باشد مخبر کمیسیون ادله رد اعتبارنامه را توضیح می‌دهد.



بر این اساس نمایندگانی که هنوز اعتبارنامه آنان به تصویب نرسیده حق دادن رأی به جز در مورد اعتبارنامه نمایندگان و همچنین حق حضور در شعبه‌یا کمیسیون تحقیق، هنگام رسیدگی به اعتبارنامه خود را ندارند. در صورتی که از طرف شعبه یا کمیسیون یا با تقاضای خود برای ادای توضیحات دعوت‌شوند، حق رأی نخواهند داشت ولی حق اظهار نظر دارند.

وصیت امام (ره) درباره اعتبارنامه نمایندگان

" از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این عصر و عصر‌های آینده می‌خواهم که اگر خدای نخواسته عناصر منحرفی با دسیسه و بازی سیاسی وکالت خود را به مردم تحمیل نمودند، مجلس اعتبارنامه آنان را رد کنند و نگذارند حتی یک عنصر خرابکار وابسته به مجلس راه یابد."

مهم ترین دلایل رد اعتبارنامه‌ها

چهل سال برگزاری مجلس شورای اسلامی در ایران، ۱۸ نماینده رداعتبار شده و بیش از ۱۰۰ مورد اعتراض به اعتبارنامه دارد اما دلایل این رد اعتبارها و اعتراض‌ها هم گرچه موضوعات کلی هستند اما می‌توانند جالب توجه باشد.

این دلایل در سال‌های نخست پیروزی انقلاب و تشکیل نظام جمهوری اسلامی با سال‌های بعد متفاوت است. برای مثال دلیل اعلام شده برای رد صلاحیت نمایندگان دور اول، ارتباط با رژیم گذشته و ساواک، عضویت در گروه‌های معاند و منافق، ارتباط با دولت‌های خارجی، اختلاف دیدگاه و تفکر فاحش در زمینه اقتصادی و سیاسی، ایجاد رعب و وحشت در حوزه انتخابیه، توهین به مقامات بود.

---